به نقل از «خبرگزاری میزان»

بالابان؛ از محبوبترین پرندگان شکاری نزد بازداران/سالانه ۸ هزار بالابان در خاورمیانه زنده‌گیری می‌شوند

تاریخ انتشار: ۲۲ بهمن ۱۳۹۸ | کد خبر: ۲۶۸۶۶۳۷۳

خبرگزاری میزان- بالابان از بزرگ‌ترین انواع شاهین و از محبوبترین پرندگان شکاری نزد بازداران است که با توجه به کاهش بسیار سریع جمعیت آن در دهه‌های اخیر در معرض خطر انقراض قرار گرفته‌است. تاریخ انتشار: 21:00 - 22 بهمن 1398 - کد خبر: ۵۹۴۹۳۰

به گزارش خبرنگار گروه جامعه خبرگزاری میزان، بالابان از بزرگ‌ترین انواع شاهین و از محبوبترین پرندگان شکاری نزد بازداران است که با توجه به کاهش بسیار سریع جمعیت آن در دهه‌های اخیر در معرض خطر انقراض قرار گرفته‌است.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

بالابان در کنار لاچین، شنقار و شاهین بلوچی در زیرسرده شاهین‌های مقدس (Hierofalco) قرار می‌گیرد. این چهار گونه در زمانی حدود ۱۱۵ تا ۱۳۰ هزار سال پیش از هم جدا شدند، اما دورگهشدن‌های مکرر آن‌ها موجب شده تا تعیین تبار و بررسی ژنتیکی آن‌ها بسیار دشوار شود. این چهارگونه اکنون نیز در اسارت به راحتی دورگه می‌دهند و به ویژه دورگه‌های بالابان و شنقار معمول است. ممکن است بالابان آلتایی نیز از دورگه‌های بالابان و شنقار ایجاد شده باشد.

ویژگی‌های جسمی

بالابان، ۴۷ تا ۵۵ سانتیمتر طول و ۷۰۰ تا ۱۳۰۰ گرم وزن دارد و پس از شنقار بزرگترین نوع شاهین است. البته بالابان‌های ایران کوچک‌ترند و اندازه‌های بیش از ۴۰ سانتیمتر معمول نیست. از دور شبیه لاچین، اما بزرگ‌تر و سنگین‌تر، دیده می‌شود. از لاچین، به‌واسطهٔ تارک سفید و گاهی پسِ سرِ نخودی، بدون رگه‌ها و خال‌های پهلوها، نوار‌های کمتر مشخصِ زیر تنه، نقسبیل کوتاه و نوار پشت چشم کمرنگ‌تر، متمایز می‌شود.

بوم شناسی

بدن بالابان با ترکیب شتاب سریع و مانورپذیری بالا برای شکار در نزدیکی سطح زمین در دشت‌های باز تکامل یافته‌است. به همین جهت بیشتر در شکار جوندگان متوسط جثهٔ روزگرد به ویژه سنجاب زمینی مهارت دارد. در استپ‌های کم‌درخت، کوهپایه‌ها، کوهستان‌ها و نواحی نیمه‌بیابانی به سر برده و در شکاف صخره‌ها یا روی درختان آشیانه می‌سازد و گاهی نیز از آشیانه‌های قدیمی پرندگان دیگر بهره برده و تولید مثل می‌کند. در برخی نواحی از جمله مناطق نزدیک به آب پرندگان طعمهٔ اصلی او می‌شوند. در سال‌های اخیر در برخی نواحی اروپا کبوتر به‌جای جوندگان طعمهٔ اصلی بالابان شده‌است.

بیشتر بخوانید: در صدد رشد گورگردی در گورستان‌های تهران هستیم/گورگردی امروزه به رشته‌ای دانشگاهی تبدیل شده است

بالابان بیشتر به صورت افقی به طعمه‌های خود حمله می‌کند و احتمال کمتری دارد که به سبک شاهین معمولی (بحری) با شیرجه زدن طعمه را شکار کند. آن‌ها در ماه‌های اردیبهشت تا تیر بین ۵ تا ۳ تخم می‌گذارد و ۳۰ تا ۲۸ روز روی تخم‌ها می‌خوابد. جوجه‌ها پس از ۴۵ تا ۴۰ روز به بلوغ می‌رسند.

زیستگاه بالابان از شمال و مرکز چین تا اروپای مرکزی امتداد دارد و بیشترین جمعیت آن‌ها در چهار کشور قزاقستان، روسیه، چین و مغولستان زندگی می‌کنند. بیشتر بالابان‌ها پرندگانی مهاجرند و زمستان را به مناطق گرمتر می‌آیند، اما برخی که در مناطق معتدلتر مثل مجارستان و بخش‌های جنوبی آسیای میانه زندگی می‌کنند مهاجرت نمی‌کنند. بالابان‌های مهاجر در مرداد و شهریورماه از کشور‌های ترکمنستان و آذربایجان برای زمستان‌گذرانی به ایران می‌آیند.

وضعیت حفاظتی

جمعیت جهانی بالابان در سال ۱۹۹۰ حدود ۸٬۵۰۰ تا ۱۲٬۰۰۰ جفت و در سال ۲۰۰۳ حدود ۳٬۶۰۰ تا ۴٬۴۰۰ جفت برآورد می‌شد و با توجه به این کاهش سریع جمعیت در فهرست گونه‌های در معرض خطر انقراض اتحادیه بین‌المللی حفاظت از محیط زیست قرار گرفته‌است. شدیدترین کاهش مربوط به آسیای میانه به‌ویژه قزاقستان و ازبکستان با حدود ۹۰٪ کاهش می‌شود. در مقابل جمعیت قابل ملاحظه و در حال افزایشی از بالابان در مجارستان زندگی می‌کند و چندین برنامه تکثیر در اسارت و رهاسازی این پرنده در آمریکا و کانادا در حال اجراست. مهمترین دلیل این کاهش جمعیت زنده‌گیری مداوم این پرنده از طبیعت برای استفاده در بازداری است. تخریب زیستگاه‌ها و استفاده از مواد شیمیایی در کشاورزی از دیگر عوامل این وضعیت است.

تعداد بالابان‌هایی که هر سال برای بازداران خاورمیانه زنده‌گیری می‌شوند، ۴٬۰۰۰ بهله برای عربستان سعودی، ۱٬۰۰۰ بهله برای قطر و ۵۰۰ تا ۱٬۰۰۰ بهله برای هر یک از کشور‌های کویت، بحرین و امارات برآورد می‌شود. با توجه به این که ۵٪ پرندگان قبل از تحویل می‌میرند، تعداد بالابان‌هایی که هر سال برای تجارت شاهین شکار می‌شوند ۶٬۸۲۵ تا ۸٬۴۰۰ بالابان است. از این تعداد حدود ۷۷٪ ماده‌های جوان و ۱۹٪ ماده‌های بالغ و فقط ۴ درصد پرنده نر هستند (پرنده‌های ماده به دلیل بزرگتر بودن برای شکار پرنده‌های بزرگتر مناسبترند) که این موضوع نابرابری جنسیتی شدیدی را در جمعیت وحشی ایجاد می‌کند. همچنین جفت‌گیری بالابان‌های وحشی با بالابان‌های دورگه‌ای که فرار کرده یا در طبیعت رها می‌شوند، ممکن است سلامت ژنتیکی بالابان‌ها را به خطر بیندازد.

رنگ‌آمیزی این گونه بسیار متنوع است. رنگ‌های خاکستری تیره تا روشن قهوه‌ای، خرمایی و یاحتی گاهی اوقات سیاه و سفید چرخ را بسیار متنوع کرده‌است. تنوع رنگ‌آمیزی برای این گونه بستگی به منطقه زیست و نوع زیر گونه آن دارد. در منابع سنتی بازداری ایران بالابان‌ها به پنج نوع سبز (خاکستری)، سرخ، اژدر (زرد)، سفید و سیاه، تقسیم می‌شوند که به ترتیب ذکر شده بالابان‌ها صبورتر و کمیاب‌تر می‌شوند. یعنی بالابان‌های سیاه بسیار جسور، جنگنده و نادرند. در مجارستان نیز این پرنده را معادل پرندهٔ افسانه‌ای تورول دانسته و به همین جهت بالابان را پرنده ملی مجارستان قرار داده‌اند.

انتهای پیام/

منبع: خبرگزاری میزان

کلیدواژه: بالابان پرنده شکاری معرض خطر انقراض سریع جمعیت زنده گیری جمعیت آن بزرگ تر

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.mizan.news دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «خبرگزاری میزان» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۶۸۶۶۳۷۳ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

کاهش نرخ باروری در ایران از چه وقت شروع شد؟

علی اکبر محزون گفت: شروع کاهش نرخ باروری در کشور ما به حدود دهه چهل بر می‌گردد. در نخستین سرشماری کشور که سال ۱۳۳۵ اجرا شد و پس از آن در سال ۱۳۴۵ برای نخستین بار در ایران نرخ رشد جمعیت محاسبه شد که آن زمان ۱/۳ درصد بود. از همان سال‌ها هشدارهای رشد جمعیت آغاز شد. سال ۴۶ بیانیه تهران در خصوص تنظیم خانواده و ضرورت کنترل جمعیت تصویب شد و ساز انقلاب هم در دهه شصت بحث جمعیت دوباره مطرح شد. در برنامه توسعه سال ۱۳۶۷ طرحی با عنوان سیاست تحدید موالید مطرح شد.

وی افزود: هدف این طرح چنین بود که اگر در سال ۱۳۶۷ میانگین هر خانواده ۵/۶ فرزند بود تا سال ۱۳۹۰ این عدد به ۴ فرزند کاهش یابد. در سال ۷۲ قانون تنظیم جمعیت در مجلس شورای اسلامی تأیید شد که طبق این طرح فرزند چهارم به بعد محروم از فعالیت اجتماعی شود. سال ۱۳۷۳ و به میلادی ۱۹۹۴ اجلاس بین‌المللی جمعیت و توسعه در قاهره با مشارکت ۱۷۹ کشور جهان از جمله ایران برگزار شد و معاهده طرح کنترل جمعیت در سطح بین‌الملل با عنوان International Conference on Population and Development تصویب شد. ریشه اصلی کاهش نرخ رشد جمعیت در دنیا و کشور ما از اینجا آغاز شد.

وی افزود: علت شدت این کاهش در ایران به این دلیل بود که علاوه بر کنترل اجتماعی، کنترل فردی نیز به وجود آمد. خانواده‌ها از دهه ۶۰ بنا به عوامل مختلف مانند کاهش مرگ و میر کودکان و شانس زنده ماندن بالا، تصمیم به فرزندآوری کم‌تر گرفتند چرا که قبلاً پنج فرزند متولد می‌شد که لااقل سه نفر از آن ها زنده بمانند. دیگر نیازی به چنین اقداماتی نبود پس همان سه فرزند متولد می‌شدند.

وی در ادامه گفت: اما اینها حاصل یک نگاه مالتوسی بود بحث نخست تنگ دستی به عنوان مانع افزایش فرزند و بحث دوم جریان اجتماعی بود. افراد با استمرار فرایند توسعه وارد مباحثی شدند که موجب پیشرفت فردی آن ها شود و به تحرک اجتماعی پرداختند و فرزندآوری را مانع این پیشرفت دیدند. بحث فردگرایی در جامعه موجب شد تحرک اجتماعی و فرزندآوری در مقابل هم قرار گیرند و در مرحله سوم جایگزینی برای نهاد خانواده و تغییر نهاد خانواده که حاصل تغییر نگرش‌ها در جوامعی مثل ایران شد روند رشد را به شدت کاهش داد.

محزون تاکید کرد: بر روی مبانی فکری و نظری موضوع باید بیشتر تمرکز کرد و اقدامات اساسی صورت بگیرد. در دنیا هم برای موضوعات مهم همین‌طور عمل می‌کنند. باید الگوی یک خانواده کامل را بسازیم، مبنی بر نظریه شهید مطهری از انسان کامل این قالب را در مبانی فکری خانواده جای دهیم و در ادامه به تعهد به خانواده بپردازیم. جامعه دانشگاهی و حوزه علمیه نیز می‌تواند در حوزه شناسایی مسائل و ترسیم وضع مطلوب کمک شایانی به این راهبرد داشته باشد.

نقش جایزه ملی جمعیت در مرحله نخست ایجاد انگیزه است و برای اثرگزاری بهتر می‌تواند به اصطلاح، کف میدانی‌تر، در محله‌ها و مراکز عمومی باشد. تا انگیزه نخبگان را در جامعه عمومی بیشتر کند. چرا که بحث خانواده است و حتی می‌تواند الگویی شود تا هم محلی‌ها و خانواده هم به نخبگان رجوع کنند.

منبع: خبرگزاری مهر